ကော်ပိုရိတ်အရင်းအနှီး Corporate Capital အဆက်

Corporate Capital ရဲ႕ အဆက္အေနနဲ႔ စာရင္းသြင္းဖုိ႔ က်န္ေသးတဲ့ ေခါင္းစဥ္ ၃ ခုကို ဆက္လက္ ေရးသား ပါမယ္။

အျခားေငြေခ်းစာခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ ေပါင္းစပ္လွ်က္ထုတ္ေဝသည့္ stock အတြက္ စာရင္းေရးသြင္းျခင္း

Lump-Sum Sales

ေယဘုယ်အားျဖင့္ကေတာ့ ေကာ္ပိုေရးရွင္းေတြဟာ stock အတန္းအစားမ်ားကို တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု သီးျခားစီဘဲ ထုတ္ေဝ ေရာင္းခ်ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလုိလုပ္ရတာဟာ အတန္းအစား တစ္ခုစီနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့   ေရာင္းရေငြ proceeds ကို သိရေအာင္ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာေတာ့ ေကာ္ပိုေရးရွင္းေတြဟာ ၂ ခု သုိ႔မဟုတ္ ၂ ခုထက္ပိုတဲ့ စာခ်ဳပ္အတန္းအစားမ်ားကို တစ္စုတစ္ေပါင္းတည္း ေပးေခ်ဖုိ႔ ထုတ္ေဝပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အျခားကုမၸဏီတစ္ခုကို ရယူ၊ ဝယ္ယူတာမ်ိဳးေပါ့။ stock ေတြထုတ္ၿပီး အျခားကုမၸဏီကို ဝယ္တာေပါ့။ Lump-sum sales မွာ ထုတ္ေဝလုိက္တဲ့ စာခ်ဳပ္အတန္းအစား မ်ားစြာအတြက္ ေရာင္းရေငြ ကို ဘယ္လုိ ခြဲေဝမလဲဆိုတဲ့ ျပႆ      နာ ရွိလာပါတယ္။ ေရာင္းရေငြကို ခြဲေဝတဲ့ နည္းလမ္း ၂ခု အနက္မွာ တစ္ခုကို ကုမၸဏီေတြက အသုံးျပဳၾကပါတယ္ -
(၁) the proportional method
(၂) the incremental method  တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ကော်ပိုရိတ်အရင်းအနှီး Corporate Capital

ေကာ္ပိုေရးရွင္းတြင္ ပိုင္ဆုိင္မႈ အက်ိဳးစီးပြားကို ကုိယ္စားျပဳသည့္ အစုတန္ဘိုးကို stockholders' equity, shareholders' equity သို႔မဟုတ္ ေကာ္ပိုရိတ္ အရင္းအႏွီးဟု အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုပါတယ္။ စေတာ့ကို ပိုင္ဆိုင္သူ မ်ား၏ ပိုင္ဆုိင္မႈ တန္ဘိုး stockholders' equity ၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား အျဖစ္ ေအာက္ပါ အမ်ိဳးအစား ၃ မ်ိဳး ပါဝင္ေလ့ရွိပါတယ္-

စတော့ရှယ်ယာနှင့်ပတ်သက်၍

ေကာ္ပုိေရးရွင္းကို သက္ဆုိင္ရာ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ေကာ္ပုိေရးရွင္းနဲ႔ ပတ္သက္ေသာ ဥပေဒ နည္းဥပေဒေတြအရ ဖြဲ႔စည္းၿပီးၿပီဆုိရင္ ဒီေကာ္ပိုေရးရွင္းရဲ႕ အမည္၊ ရည္ရြယ္ခ်က္၊ ရွယ္ယာ အေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ထိ ထုတ္ခြင့္ျပဳတယ္၊ ေကာ္ပိုေရးရွင္းကို ဖြဲ႔စည္းတဲ့လူတစ္ဦးခ်င္းရဲ႕ အမည္၊ ထုိသူမ်ား၏ ဝယ္ယူရန္ သေဘာတူညီတဲ့ ရွယ္ယာ အေရအတြက္ စတာေတြကို charter ဆိုတဲ့ document ထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။ အဲဒီထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ခြင့္ျပဳထားတဲ့ ရွယ္ယာ အေရအတြက္ထက္ ပိုထုတ္လုိ႔ မရဘူး။ charter က ေကာ္ပိုေရးရွင္းဖြဲ႔ခြင့္ျပဳတဲ့ အာဏာပုိင္အဖြဲ႔အစည္းက ထုတ္ေပးတာပါ။ ၿပီးရင္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းအတြင္းထဲက အေရးကိစၥေတြကို ကိုယ္တြယ္ဖုိ႔အတြက္ ကိုယ့္ဖာသာကို စည္းမ်ဥ္း လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြကို ထုတ္ရပါတယ္။ 

ကော်ပိုရေးရှင်း ဖွဲ့စည်းမှု ပုံစံ

 ျမန္မာႏွစ္ဆန္း ၁ ရက္ေန႔၊ ၁၃၇၆ ခုႏွစ္
နတ္၊လူ၊ သတၱဝါအားလုံး ေဘးရန္၊ ေၾကာင့္ၾက၊ ဆင္းရဲကင္း၍ ကိုယ္၊စိတ္ ႏွစ္ျဖာ ခ်မ္းသာၾကပါေစ။ ေကာင္းက်ိဳး လုိရာဆႏၵ ျပည့္ဝၾကပါေစ။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ အေျခခံက်တဲ့ ပုံစံ ၃ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ တစ္ဦးတည္းပိုင္လုပ္ငန္း (proprietorship)၊ ဖက္စပ္လုပ္ငန္း (partnership)၊ နဲ႔ ေကာ္ပိုေရးရွင္း တုိ႔ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာ ေကာ္ပိုေရးရွင္းက ႀကီးစုိးထားပါတယ္။ ေကာ္ပိုရိတ္ ပုံစံက အျခား ၂ ခုထက္ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ အမ်ားႀကီး ရွိသလို အားနည္းခ်က္ေလးေတြလဲ ရွိပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ အဓိက အားသာခ်က္ကေတာ့ ႀကီးမား မ်ားျပားတဲ့ အရင္းအႏွီးမ်ားကို ဆြဲေဆာင္ျခင္းနဲ႔ ထပ္ထပ္ဆင့္ၿပီး တုိးပြားလာျခင္းဘဲ  ျဖစ္ပါတယ္။  စာရင္းကိုင္ပညာကို အက်ိဳးသက္ေရာက္ေနတဲ့ ေကာ္ပုိရိတ္ပုံစံရဲ႕ အထူး လကၡဏာရပ္မ်ားကေတာ့ -

Some Useful Terminologies

ဒီတစ္ခါေတာ့ Economics, finance နဲ႔ business ဆိုင္ရာ တခ်ိဳ႕ေသာ ေဝါဟာရေလးေတြကို အဓိပၸါယ္ ဖြင့္မလားလုိ႔ စဥ္းစားမိတယ္။ ကိုယ္တတ္သေလာက္ ႀကိဳးစားၿပီး ဘာသာျပန္ၾကည့္ထားတာပါ။ မွားသြားရင္လဲ ခြင့္လႊတ္ၾကေပါ့ေနာ္။

Conflict of Interest

မိမိရလာတဲ့ ရာထူး၊ ၾသဇာအာဏာသည္ မိမိ၏ ကုိယ္ပိုင္ အက်ိဳးစီးပြားကို ျဖစ္ေစသည့္ လုပ္ငန္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေန၍ မိမိ၏တာဝန္ကို တရားမွ်တစြာ မထမ္းေဆာင္ႏိုင္သည့္ အေျခအေနကို ဆိုလိုပါတယ္။ တရားမွ်တမႈကို အားေပ်ာ့သြားေစတဲ့ အလားအလာမ်ိဳးရွိတဲ့ အေျခအေန ျဖစ္ေနတယ္။ ကုိယ္ပိုင္ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႔ ျပည္သူ႕ အက်ိဳးစီးပြား ထိပ္တုိက္ေတြ႕ရတဲ့ အေနအထားမ်ိဳးကို ေျပာတာပါ။
ဥပမာအားျဖင့္ မိမိက အျပင္မွာ ကုမၸဏီတစ္ခုကို ပိုင္ဆုိင္တယ္။ ေနာက္ၿပီး အဲဒီကုမၸဏီနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ အစုိးရပိုင္းဆုိင္ရာ ရာထူးအာဏာမ်ိဳးကိုလဲ ရထားတယ္ဆုိရင္ အဲဒီကုမၸဏီ အက်ိဳးစီးပြား ျဖစ္ေစရာ ျဖစ္ေစေၾကာင္းကုိ မိမိရဲ႕ အခြင့္အာဏာေတြသုံးၿပီး ျပဳလုပ္တာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။

Property, Goods, or Services များအတွက် Notes ထုတ်ဝေခြင်း

တစ္ခါတစ္ရံမွာ ကုမၸဏီေတြက Notes Payable ကို ထုတ္တာဟာ ေငြသားအတြက္ မဟုတ္ဘဲ property, Goods သို႔မဟုတ္ Services မ်ားအတြက္လဲ ထုတ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္ကို property, goods or services မ်ားနဲ႔ လဲလွယ္တဲ့အခါမွာ arm's length transaction နဲ႔ ျပဳလုပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ arm's length transaction ကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ရမယ္ ဆုိရင္ property, goods or services မ်ားရဲ႕ ေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်း ကို ေရာင္းသူ၊ ဝယ္သူ ၂ ဦးစလုံးက ဘယ္သူ႔ပေယာဂမွ မပါဘဲ မိမိတို႔ စိတ္ဆႏၵအတိုင္း လြတ္လပ္စြာ ဆုံးျဖတ္ ႏိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ အားျဖင့္ အိမ္တစ္လုံးကို အေရာင္းအဝယ္ လုပ္တဲ့အခါမွာ ေရာင္းသူ၊ နဲ႔ ဝယ္သူ သည္ တစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦး ဆက္စပ္မႈမရွိဘူး။ ၂ ဦး စလုံးက ဒီ အိမ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ညီမွ်တဲ့   ေစ်းေခၚႏိုင္တဲ့၊ ေစ်းဆစ္ႏိုင္တဲ့ အင္အား ရွိတယ္။ ညီမွ်တဲ့ သတင္းအခ်က္ အလက္ ရရွိႏိုင္မႈ ရွိတယ္။  ၂ ဦးစလုံးက ေနာက္ဆုံး သေဘာတူညီလုိက္တဲ့ ေစ်းသည္ ေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်းနဲ႔ အနီးစပ္ဆုံးျဖစ္တယ္။ ဒါမ်ိဳးကို ဆိုလုိတာပါ။ တကယ္လုိ႔သာ ေရာင္းသူနဲ႔ ဝယ္သူက ဥပမာအားျဖင့္ သားအဖ ျဖစ္ေနမယ္။ လင္မယား   ျဖစ္ေနမယ္။ ေကာ္ပိုေရးရွင္း တစ္ခုနဲ႔ ယင္းရဲ႕ လက္ေအာက္ခံ ဌာနခြဲ ျဖစ္ေနမယ္ ဆုိရင္ arm's length မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ ဘာလုိ႔လဲ ဆိုေတာ့ အခ်င္းခ်င္းဆုိရင္ ေစ်းေလွ်ာ့ေပး ၾကမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေရာင္း အဝယ္က ေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်း နဲ႔ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ ပါဘူး။

Time Value Table များ

Time Value Table မ်ားကို အလြယ္တကူ ၾကည့္ရွဳႏိုင္ရန္ သီးသန္႔တြဲေပးထားပါသည္။

Interest-Bearing Notes

အခု interest ေပးရတဲ့ Note အေၾကာင္းကို ေရးပါမယ္။ AA ကုမၸဏီက $10,000 တန္၊ ၃ ႏွစ္ နဲ႔ stated interest rate 10% note ကို BB ကုမၸဏီကို ထုတ္ေပးၿပီး ေငြေခ်းပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ similar risk ရွိတဲ့ note ရဲ႕ market interest rate ကေတာ့ 12% ျဖစ္ပါတယ္။ effective interest rate 12% က stated rate 10% ထက္ မ်ားေနတဲ့အတြက္ note ရဲ႕ present value ဟာ အနာဂတ္ ၃ ႏွစ္သက္တမ္းေစ့ရင္   ျပန္ေပးရမဲ့ face value ထက္ နည္းမွာျဖစ္ပါတယ္။ Note ကို discount နဲ႔ ထုတ္တာပါ။

ကာလရှည်ပေးရန်တာဝန် Long-Term Notes Payable

ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတဲ့အနက္ ထင္ရွားတဲ့ Notes Payable အေၾကာင္းေရးမလုိ႔ပါ။ Notes Payable မွာ ကာလတို နဲ႔ ကာလရွည္ ဆိုၿပီး ရွိပါတယ္။ Short-term Notes Payable ကေတာ့ တစ္ႏွစ္အတြင္း သုိ႔မဟုတ္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈကာလ ၂ ခုအနက္ ပိုရွည္တဲ့ ကာလ အတြင္း အေၾကြး ကို ေပးဆပ္တယ္ဆုိရင္ ကာလတိုျဖစ္ပါတယ္။ Long-term Notes Payable ကေတာ့ Bonds နဲ႔ ဘာတူ သလဲ ဆုိရင္ ပုံေသ သတ္မွတ္ထားတဲ့ သက္တမ္းေစ့ရက္စြဲရယ္၊ ေနာက္ စာခ်ဳပ္ေပၚမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အတိုးႏႈန္းရယ္ ပါတာေတြ တူပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္လည္း Notes ကေတာ့ Bonds လုိမ်ိဳး securities ေတြ အေရာင္းအဝယ္လုပ္တဲ့ ေစ်းကြက္မွာေတာ့ အေရာင္းအဝယ္မလုပ္ပါဘူး။ သူ႔အတြက္ ready market မရွိဘူးေပါ့ေနာ္။ ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးေတြက ကာလရွည္ notes နဲ႔ bonds ေတြကို ထုတ္ၾကပါတယ္။ notes နဲ႔ bonds အတြက္ စာရင္း သြင္းပုံျခင္းကလဲ တူတူပါဘဲ။ bond ကဲ့သို႔ဘဲ note ကိုလဲ သူ႔ရဲ႕ အနာဂတ္ အတိုး နဲ႔ အရင္း cash flows ရဲ႕ လက္ရွိကာလ တန္ဘိုးနဲ႔ တန္ဘိုး   ျဖတ္ပါတယ္။ ကုမၸဏီက note ရဲ႕ သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္ discount သို႔မဟုတ္ premium ကို ျဖန္႔ၿပီး ခြဲေဝပါတယ္။

လ်ွပ္စစ္ဓာတ္အား ေပ်ာက္ဆုံးမႈအေၾကာင္းသိေကာင္းစရာမ်ား

Economics နဲ႔ Accounting ဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးေလးေတြ မတင္ႏိုင္ေသးခင္ အျခား ဗဟုသုတျဖစ္ဖြယ္ ေဆာင္းပါးကို တင္ေပးထားတာပါ .. ကိုယ္တုိင္ေရးထားတာ မဟုတ္ပါ။

 လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားကို နိုင္ငံတကာတြင္ သုံးစြဲေနၾကၿပီး ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖဳိးမႈတြင္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားသည္ အေရးႀကီးေသာ က႑ အျဖစ္ပါ၀င္  ပါသည္။ ဖြံ႕ၿဖဳိးၿပီးႏိုင္ငံႀကီးမ်ားသည္ ၄င္းတို႔ ႏိုင္ငံ၏ သယံဇာတအရင္းအျမစ္မွ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ထုတ္လုပ္မႈကို  ၿခဳိးၿခံေခၽြတာၿပီး အျခားေသာ ျပည့္ၿဖိဳး စြမ္းအင္ (Renewable  Energy)   ျဖစ္သည့္   ေနေရာင္ျခည္ႏွင့္   ေလတိုက္   ႏႈန္းတို႕မွ လွ်ပ္စစ္ ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားမွ လွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္ျခင္း (Waste to Energy) စသည့္ လွ်ပ္စစ္ ထုတ္လုပ္မႈ နည္းလမ္းမ်ားကို စူးစမ္းေလ့လာေဆာင္ရြက္ေနၾကၿပီျဖစ္ပါသည္။