ကုန်စည်နဲ့ ဆောင်ရွက်မှု ဈေးကွက် အားမျှခြေ

Happy New Year 2013!
ေဆာင္းပါး မတင္ျဖစ္တာ ၾကာပါၿပီ။ လနဲ႔ကို ခ်ီေနပါၿပီ။ 2013 Happy New Year ေန႔ကေလး အမွတ္တရ ျဖစ္ရေအာင္ ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္ ရေအာင္ေရး၊ ျဖစ္ေအာင္ တင္လုိက္ပါတယ္။ ႏွစ္သစ္မွာ မဂၤလာ အျဖာျဖာ ျပည္႔ဝၿပီး ကိုယ္က်န္းမာ စိတ္ခ်မ္းသာ ၾကပါေစ....

အခုတစ္ခါ စားသုံးမႈ consumption ၊ ရင္းႏွီးႁမွဳပ္ႏွံမႈ investment နဲ႔ အစုိးရ အသုံးစရိတ္ government purchasesေတြရဲ႕ စုစုေပါင္းဟာ ထုတ္လုပ္တဲ႔ ကုန္ထြက္ ပမာဏနဲ႔ တူညီပါတယ္လုိ႔ ေသခ်ာေပါက္ ဘယ္လုိ ေျပာမလဲကို ဆန္းစစ္ ၾကည္႔ပါမယ္။ ဆိုလုိတာက   ေရာင္းလုိ အား ျဖစ္တဲ႔  စုစုေပါင္း ထုတ္လုပ္တဲ႔ ကုန္ထြက္ GDP သုိ႔မဟုတ္ အမ်ိဳးသား ဝင္ေငြ national income ဟာ  ဝယ္လိုအား ျဖစ္တဲ႔ စားသုံးမႈ consumption၊ ရင္းႏွီးႁမွဳပ္ႏွံမႈ investment၊ အစုိးရ အသုံးစရိတ္ government purchases မ်ားနဲ႔ ညီမွ်မႈ ရွိမရွိကို စိစစ္မွာပါ။  အတိုးႏႈန္းဟာ ဝယ္လိုအားနဲ႔   ေရာင္းလိုအားကို ညီမွ်ေစတဲ႔ ေစ်းႏႈန္းဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရး အေဆာက္အအုံမွာ အတိုးႏႈန္းရဲ႕ အခန္းက႑ နဲ႔ ပတ္သက္ လုိ႔ စဥ္းစားစရာ ၂ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ပထမ တစ္မ်ိဳး က အတိုးႏႈန္းဟာ ကုန္စည္ သုိ႔မဟုတ္ ေဆာင္ရြက္မႈရဲ႕ ဝယ္လိုအားနဲ႔   ေရာင္းလုိ အားကို ဘယ္လို အက်ိဳးသက္ေရာက္သလဲ။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးက အတိုးႏႈန္းဟာ ေငြေခ်းလုိ႔ရတဲ႔ ေငြေၾကးေစ်းကြက္ loanable funds market အတြက္ ဝယ္လိုအားနဲ႔ ေရာင္းလုိအားကို ဘယ္လုိ အက်ိဳး သက္ေရာက္သလဲ လို႔ စဥ္းစားႏိုင္ပါတယ္။ ဒီ နည္းလမ္း ၂ မ်ိဳးစလုံးဟာ ဒဂၤါးျပားတစ္ခုရဲ႕   ေခါင္းနဲ႔ ပန္းလိုပါဘဲ။ 

စီးပြားေရး အေဆာက္အအုံရဲ႕ ကုန္ထြက္အတြက္ ဝယ္လိုအားနဲ႔ ေရာင္းလိုအား ဟာ အားမွ်ေျခ ရွိမရွိကုိ အတိုးႏႈန္းက ဘယ္လို ဆုံးျဖတ္ေပး  သလဲ ၾကည္႔ပါမယ္။ အေရွ႕ေဆာင္းပါးက ညီမွ်ျခင္းေတြကို စုၿပီး ျပန္ၾကည္႔ၾကရေအာင္။ 

တိုင္းျပည္ရဲ႕ကုန္ထြက္ေတြ အတြက္ ဝယ္လိုအားဟာ စားသုံးမႈ၊ ရင္းႏွီး ႁမွဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ အစိုးရ အသုံးစရိတ္မ်ား ကေန ျဖစ္လာတာပါ။ စားသုံးမႈက အသားတင္ ဝင္ေငြေပၚ မူတည္ေနတယ္။ ရင္းႏွီး ႁမွဳပ္ႏွံမႈက အမွန္အတိုးႏႈန္းေပၚ မူတည္ေနတယ္။ အစုိးရ အသုံးစရိတ္ နဲ႔ အခြန္ေငြကေတာ႔ ဘ႑ာေရး မူဝါဒကို ခ်မွတ္သူမ်ားက သတ္မွတ္ထားတဲ႔ ျပင္ပ ကိန္းရွင္ exogenous variables  မ်ား ျဖစ္ တယ္။

ေနာက္တစ္ခါ ကုန္စည္နဲ႔ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားရဲ႕ေရာင္းလိုအားကို ၾကည္႔ၾကပါမယ္။ တစ္နည္းအားျဖင္႔ ကုန္စည္နဲ႔ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားရဲ႕႔ ထုတ္လုပ္ မႈ ေပါ႔။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ကုန္ထြက္ အေရအတြက္ကို ကုန္ထုတ္သြင္းအားစု နဲ႔ production function က ဆုံးျဖတ္ေပးပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကုန္စည္နဲ႔   ေဆာင္ရြက္မႈ ေတြကို ထုတ္လုပ္ဖုိ႔ ကုန္ထုတ္သြင္းအားစု factors of production   ေတြကို အရင္းအႏွီး capital နဲ႔ လုပ္သား labor လို႔ ယူဆမယ္။ ၿပီးေတာ႔ တိုင္းျပည္မွာ အရင္းအႏွီး capital နဲ႔ လုပ္သား labor အကန္႔အသတ္ ရွိတယ္လုိ႔ ယူဆထားပါတယ္။ 

တိုင္းျပည္ကုန္ထြက္အတြက္ ဝယ္လုိအားနဲ႔ ေရာင္းလုိအားကို ေဖာ္ျပတဲ႔ ညီမွ်ျခင္းေတြကို စုစည္းၾကည္႔ၾကမယ္။

အခု consumption function C = C(Y - T) နဲ႔ investment function I = I(r) ကုိ national income accounts identity ညီမွ်ျခင္း ထဲကို အစားထည္႔လုိက္ရင္-                                  

ကိုရပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ကိန္းရွင္ G နဲ႔ T ဟာ ကိန္းေသျဖစ္တဲ႔ အျပင္ ကုန္ထြက္အဆင္႔ Y ကုိလဲ ကုန္ထုတ္သြင္းအားစုမ်ားနဲ႔ production function က ကန္႔သတ္ထားတဲ႔ အတြက္ အထက္ပါ ညီမွ်ျခင္းကို အခုလို ျပန္ျပင္ေရးႏိုင္ပါတယ္။

ဒီညီမွ်ျခင္းကေတာ႔ စုစုေပါင္းကုန္ထြက္ရဲ႕ ေရာင္းလုိအား ဟာ ဝယ္လုိအားျဖစ္တဲ႔ စားသုံးမႈ၊ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ အစုိးရ အသုံးစရိတ္ စုစုေပါင္း နဲ႔ ညီမွ်တာကို ျပပါတယ္။  သတိျပဳရမွာက အတုိးႏႈန္း r သည္သာ ကိန္းရွင္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင္႔လဲ ဆိုေတာ႔ အတိုးႏႈန္း r ကသာ တိုင္းျပည္ကုန္ထြက္ရဲ႕ ဝယ္လုိအားနဲ႔  ေရာင္းလိုအားကို ညီမွ်ေအာင္ ညွိႏႈိင္းေပးမဲ႔ အဓိက ဇတ္ေကာင္  ျဖစ္လုိ႔ ပါဘဲ. .  အတိုးႏႈန္း ျမင္႔ေလေလ.. ရင္းႏွီး ျမွဳပ္ႏွံမႈ နိမ္႔ေလေလ ျဖစ္ၿပီး ကုန္စည္နဲ႔ ေဆာင္ရြက္မႈရဲ႕ ဝယ္လုိအား ျဖစ္တဲ႔ C + I + G လဲ နိမ္႔က်သြားမွာပါ။ တကယ္လုိ႔ အတိုးႏႈန္းက သိပ္ ျမင္႔လြန္းသြားရင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ တအား နိမ္႔သြားၿပီး ကုန္ထြက္အတြက္ ဝယ္လုိအားဟာ  ေရာင္းလုိအား ထက္  နိမ္႔သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အတိုးႏႈန္းက သိပ္နိမ္႔သြားရင္လဲ ရင္းႏီွးျမွဳပ္ႏွံမႈက သိပ္ျမင္႔ၿပီး ဝယ္လုိအားဟာ ေရာင္းလိုအားထက္   ေက်ာ္လြန္သြား  မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အားမွ်ေျခ အတိုးႏႈန္းမွာေတာ႔ ကုန္စည္နဲ႔   ေဆာင္ရြက္မႈ ရဲ႕ဝယ္လိုအားနဲ႔ ေရာင္းလိုအား ညီမွ်မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ အတုိးႏႈန္းက  ဝယ္လုိအားနဲ႔ ေရာင္းလိုအား ညီမွ်ေစတဲ႔ အဆင္႔ကို ဘယ္လို ေရာက္မွာလဲလုိ႔ ေခါင္းစားစရာ  ျဖစ္လာ ပါတယ္။ အေျဖကေတာ႔ ေငြေၾကး ေစ်းကြက္ financial markets  ေတြဟာ ဘယ္လုိ ပါဝင္သလဲ ဆိုတာ ပါဘဲ။

ေငြေၾကးေစ်းကြက္ရဲ႔႔ အားမွ်ေျခ 

အတိုးႏႈန္းဟာ ေငြေခ်းဌားစရိတ္ cost of borrowing ျဖစ္ၿပီး financial market မွာ ေငြထုတ္ေခ်းသူအတြက္ ျပန္ရေငြလဲ ျဖစ္တဲ႔အတြက္   ေငြေၾကးေစ်းကြက္မ်ားကို ထည္႔သြင္း စဥ္းစားျခင္းျဖင္႔  အတိုးႏႈန္းရဲ႕ အခန္းက႑ကုိ ပိုၿပီး နားလည္ႏိုင္ပါတယ္။  ဒါေၾကာင္႔ national income identity ကို ျပန္ေရးမယ္ဆိုရင္-

Y - C - G သည္ စားသုံးသူမ်ားနဲ႔ အစုိးရရဲ႕ ဝယ္လုိအားေတြကို ျပည္႔ဝစြာ ျဖည္႔ဆည္းၿပီးေနာက္ က်န္တဲ႔ ကုန္ထြက္ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို national saving သို႔မဟုတ္ saving (S) လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီပုံစံမွာ national income accounts identity သည္ saving နဲ႔ investment တူညီပါတယ္။ 

ဒါကုိ ပိုၿပီး နားလည္ ႏိုင္ဖုိ႔အတြက္ national saving (S) ကို ၂ ပိုင္းခြဲ ႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ပိုင္းကေတာ႔ ပုဂၢလိက က႑ကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး   ေနာက္တစ္ပိုင္းကေတာ႔ အစိုးရက႑ကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။ 

Y - T - C သည္ အသားတင္ဝင္ေငြ Y - T ထဲက စားသုံးမႈ C ကို ႏႈတ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္းအားျဖင္႔ ပုဂၢလိက စုေဆာင္းမႈ private saving ျဖစ္ပါတယ္။ T - G ကေတာ႔ အစိုးရ ရေငြထဲက အစိုးရ အသုံးစရိတ္ကို ႏုတ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရ စုေဆာင္းမႈ public saving ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လုိ႔ အစိုးရ အသုံးစရိတ္က ရေငြထက္ ျမင္႔ေနရင္ အစိုးရ လုိေငြ budget deficit   ျဖစ္ၿပီး public saving က အႏုတ္ ျဖစ္သြားပါတယ္။  national saving S သည္ ပုဂၢလိက နဲ႔ အစုိးရ စုေဆာင္းမႈ ၂ ခု ေပါင္း ထား တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီညီမွ်ျခင္းသည္ ေငြေၾကးေဈးကြက္ထဲသို႔ ပုဂၢလိက နဲ႔ အစုိးရ စုေဆာင္းမႈ စီးဝင္ျခင္းဟာ ေငြေၾကးေဈးကြက္ ထဲက စီးထြက္တဲ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ တူညီတာကို ျပသပါတယ္။

အတိုးႏႈန္းက ေငြေၾကးေဈးကြက္ အားမွ်ေျခကို ဘယ္လုိ ေရာက္ေစသလဲ ဆိုတာ ျမင္ဖုိ႔ consumption function C = C(Y - T)  နဲ႔ investment function I = I(r) ကို national income accounts identity ကို ျပန္ျပင္ေရးထားတဲ႔ ညီမွ်ျခင္းထဲသုိ႔ ထည္႔ ၾကည္႔ ပါမယ္။

ေနာက္ၿပီး အစိုးရ အသုံးစရိတ္ G နဲ႔ အခြန္အခ T ဟာ ေပၚလစီအရ ကိန္းေသ ျဖစ္ၿပီး တိုင္းျပည္ကုန္ထြက္ Y ဟာ ကုန္ထုတ္ သြင္းအားစုမ်ားနဲ႔  production function အရ ကိန္းေသ ျဖစ္ပါတယ္။ 

ညီမွ်ျခင္းရဲ႕ ဘယ္ဘက္ျခမ္းက national saving သည္ ဝင္ေငြ Y ၊ ဘ႑ာေရး မူဝါဒ ကိန္းရွင္ အစိုးရ အသုံးစရိတ္ G နဲ႔ အခြန္အခ T ေပၚမွာ မူတည္တာကို ျပပါတယ္။ Y ရယ္၊ G ရယ္.. T ရယ္ဟာ ကိန္းေသေတြ ျဖစ္လုိ႔ S ကလဲ ကိန္းေသ ျဖစ္ပါတယ္။ ညီမွ်ျခင္းရဲ႕ ညာဘက္ျခမ္း က ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈကေတာ႔ အတိုးႏႈန္း r ေပၚမူတည္တာကို ျပပါတယ္။ 

ေအာက္ပါ graph ကေတာ႔ saving နဲ႔ investment သည္ အတုိးႏႈန္း r ရဲ႕ function အျဖစ္နဲ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ saving က အတိုးႏႈန္း r   ေပၚမွာ မူမတည္ဘူးလုိ႔ ယူဆထားတဲ႔ အတြက္ saving function က ေဒါင္လုိက္မ်ဥ္းမတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ investment function ရဲ႕   ေလွ်ာေစာက္ slope ကေတာ႔ downward ျဖစ္ပါတယ္။ အတိုးႏႈန္းျမင္႔ေလ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈက နိမ္႔ေလ ျဖစ္ပါတယ္။ saving က   ေငြေခ်းဌား   ႏိုင္တဲ႔   ေဈးကြက္မွာ  ေရာင္းလိုအား ျဖစ္ၿပီး investment ကေတာ႔ ဝယ္လုိအား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမ်ဥ္း ၂ ခုရဲ႕  ဆုံမွတ္ကေတာ႔ အားမွ်ေျခ အတိုးႏႈန္း ကို ဆုံးျဖတ္ေပးပါတယ္။

 အထက္ပါပုံကုိ ကုန္စည္တစ္ခုရဲ႕ဝယ္လုိအား၊ ေရာင္းလိုအားနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ႏုိင္ပါတယ္။ loanable funds က ကုန္စည္၊ ေရာင္းလိုအား နဲ႔ ဝယ္လိုအားက saving နဲ႔ investment ၊ price က အတိုးႏႈန္း စသည္ျဖင္႔ ယွဥ္ ႏုိင္ပါတယ္။ saving က loanable funds ရဲ႕   ေရာင္းလို  အား ျဖစ္ေတာ႔ အိမ္ေထာင္စုေတြက သူတို႔ရဲ႔ စုေငြေတြကို ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြဆီ ထုတ္ေခ်းပါတယ္။ သို႔မဟုတ္ ဘဏ္ေတြမွာ အပ္ေငြေတြ အျဖစ္ အပ္ပါတယ္။ investment က loanable funds ရဲ႕ဝယ္လိုအား ျဖစ္ေတာ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြ က ေငြတုိက္စာခ်ဳပ္ bonds ေတြကို အိမ္ေထာင္စုေတြဆီ တုိက္ရုိက္ေရာင္းၿပီး ေငြေခ်းသလို သြယ္ဝိုက္ေသာ အားျဖင္႔လဲ ဘဏ္ေတြ ဆီက ေငြေခ်းပါတယ္။ investment က အတိုးႏႈန္းေပၚ မူတည္တဲ႔ အတြက္ေၾကာင္႔ ဝယ္လုိအား အေရအတြက္ကလဲ အတုိးႏႈန္းေပၚ မူတည္ပါတယ္။ 

လုပ္ငန္းေတြက ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံခ်င္တဲ႔ ပမာဏနဲ႔ အိမ္ေထာင္စုေတြက စုေဆာင္းခ်င္တဲ႔ ပမာဏ တူညီတဲ႔အထိ အတုိးႏႈန္းက ညွိႏႈိင္း   ေပးပါတယ္။ အတိုးႏႈန္းက သိပ္နိမ္႔ေနရင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြက ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံလိုတာဟာ အိမ္ေထာင္စုေတြက စုေဆာင္းခ်င္ တာထက္ မ်ားေနမယ္။ loanable funds ဝယ္လိုအား အေရအတြက္ က ေရာင္းလိုအား အေရအတြက္ထက္ မ်ားေနမယ္။ အဲလုိ ျဖစ္လာရင္ အတိုးႏႈန္းက တက္လာ  မယ္။ ဆန္႔က်င္ဘက္ အားျဖင္႔ အတိုးႏႈန္းက သိပ္ျမင္႔ေနရင္ အိမ္ေထာင္စုေတြက စုေဆာင္းခ်င္တာဟာ ရင္းႏီွးျမွဳပ္ႏွံခ်င္တာထက္ မ်ားမွာ   ျဖစ္ပါတယ္။ loanable funds ေရာင္းလိုအား အေရအတြက္က ဝယ္လုိအား အေရအတြက္ထက္ မ်ားေနတာေၾကာင္႔ အတိုးႏႈန္းက က်လာမွာပါ။ မ်ဥ္း၂ ခု ဆုံတဲ႔ ေနရာမွာ အားမွ်ေျခ အတိုးႏႈန္း ကို ရပါတယ္။ 

အားမွ်ေျခ အတုိႏႈန္းမွာ အိမ္ေထာင္စုေတြရဲ႕ စုေဆာင္းခ်င္တဲ႔ ပမာဏနဲ႔ လုပ္ငန္းေတြရဲ႔႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံလုိတဲ႔ ပမာဏ ညီပါတယ္။ loanable funds ဝယ္လိုအားနဲ႔ ေရာင္းလုိအား ညီမွ်ပါတယ္။ ေနာက္ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ saving ေျပာင္းရင္ ဘယ္လို အက်ိဳး သက္ေရာက္မယ္.. investment ေျပာင္းရင္ ဘယ္လုိ အက်ိဳးသက္ေရာက္မယ္ကို ေရးသားပါမယ္..

ဖတ္ရွဳ အက်ိဳးမ်ားပါေစ..။

N. Gregory Mankiw ေရးသားေသာ "Macroeconomics" 6th edition မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ထုတ္ႏုတ္ ဘာသာ ျပန္ဆုိပါသည္။

ဖြူဖြူ